منصور امان

دیپلُماسی «non paper»ی و زیرمیزی جمهوری اسلامی، یک رُسوایی بین المللی به بار آورده است. سازمان ملل تنها یک روز بعد از دعوت رسمی از رژیم مُلاها برای شرکت در نشست ژنو2، با ابراز تاسُف از ناهمگونی میان توافُقات خُصوصی مقامهای جمهوری اسلامی و مواضع علنی آنها، این دعوت را پس گرفت.سُخنگوی دبیرکُل سازمان ملل در توضیح اقدام غیرعادی دعوت از رژیم مُلاها و پس گرفتن آن در یک فاصله کوتاه گفت که دعوت مزبور بعد از اعلام پُشتیبانی آقای مُحمد جواد ظریف، وزیرخارجه جمهوری اسلامی از تشکیل یک دولت انتقالی در سوریه به عمل آمد، اما حاکمان ایران حاضر به اعلام رسمی موافقت خود نشدند.

تجربه چگونگی مُدیریت بیرونی توافُقهای اتُمی از سوی حاکمان ایران، دُرُستی این گُفته ها را تایید می کند. حاکمان ایران در حالی که در مُذاکرات محرمانه ژنو به کنار گذاشتن پروژه هسته ای خود تن داده اند، اما سرسختانه از بیان روشن تعهُداتی که سپرده اند به شهروندان ایران و حتی به بخشی از رده های میانی «نظام» خودداری می کنند. آنها به دلیل مُشکلات داخلی ناشی از عقب نشینی، مایل به آشکار شدن مفاد و جُزییات «دیپلُماسی» خود نیستند و در این راستا از طرفهای مُذاکره خویش نیز انتظار رازداری دارند؛ خواسته ای که طرف حسابهای خارجی به گونه پیاپی با انتشار بخشهایی از اسناد توافُقات به آن جواب رد می دهند.

این بار نیز چنین می نماید که عدم آمادگی آنها برای پنهان نگه داشتن تعهُد محرمانه «نظام» در باره یک موضوع دیگر مورد اختلاف، علت پدید آمدن آشُفتگی در اُردوی مُلاها بوده باشد. آمریکا بی درنگ پس از اعلام دعوت جمهوری اسلامی به ژنو2، از حاکمان ایران خواست که پُشتیبانی خود از مُصوبات ژنو1 را علنی کنند. علت اصرار کاخ سفید ابتدا بالا بردن شدت فشار بر رژیم مُلاها و فُرم دادن به آن و سپس پیامی است که از طریق عقب نشینی علنی جمهوری اسلامی به رژیم اسدها داده می شود و می تواند برای مُذاکرات کنونی و دستور کار آن گره گُشا باشد.

از سوی دیگر، باید در نظر گرفت که ارزش عملی یک توافُق خُصوصی و دوجانبه در حالی که گرد میز تصمیم گیری طرفهای تعیین کننده دیگری نیز نشسته اند، زیاد نمی تواند باشد.

اکنون که دعوت برای ضیافت در سالن پذیرایی پس گرفته شده، برای رژیم ولایت فقیه راه دیگری جُز جاگرفتن کنار میز آشپزخانه باقی نمانده است. این جایگاهی است که آمریکا دوراندیشانه از پیش برای آن رزرو کرده و در این میان روسیه هم می گوید که حضور نداشتن شُرکای نگون بخت اش «فاجعه» نیست و به بیان غیر دیپلُماتیک، شرکت آنها چندان هم ضروری نیست.

«نظام» نه در پُشت پرده و براساس اصل «non paper» یا «بین خودمان بماند»، بلکه روی صحنه و در نوبتهای پیاپی مشغول خوردن هم چوب و هم پیاز است.